Vstup

Lesivka — projekt pravopysu ukrajinśkoji movy zasobamy latynśkoji abetky

Do osnovy pokladenyj pryncyp «odna litera — odyn zvuk» (fonematyčna pysemnist́): dyhrafy дж ta дз poznačajut́śa odnijeju literoju, a jotovani holosni (є, ї, ю, я) ta litera щ — dvoma

Podrobyci dyvit́śa u rozdili Abetka ta pravopys

Lesivka vvibrala vlastyvosti tŕox slovjanśkyx latynok — čeśkoji, poĺśkoji ta xorvatśkoji — iz dodavanńam dejakyx unikaĺnyx rys

Zavdanńa (TryZa)

1. Zaprovadyty zrozumilu systemu latynizaciji
2. Zakripyty vžyvanńa afrykativ дж ta дз
3. Zapobihty vymovi шь zamist́ щ (бор[шь] zamist́ бор[шч]) ta vtrati tverdoho ч ([чя]й zamist́ [ча]й)

Diakrytyčni znaky

Nazvy diakrytykiv maksymaĺno ukrajinizovani. Zastosovujut́śa nastupni znaky:

• hačok (hak, čeśk. háček, anhl. caron) zapozyčenyj z čeśkoji abetky. Vykorystovujet́śa literamy č, š, ž. Jak naslidok, frazeolohizm «z hakom» u značenni «ponad miry» nabuvaje hrafičnoho pidgrunt́a — vysota litery z hačkom zbiĺšena vidnosno bazovoji hrafemy

  Poxođenńa: hak — metalevyj zahnutyj stryžeń

• zarubka (horyzontaĺnyj štryx, anhl. bar abo stroke) vykorystovujet́śa literamy đ ta ƶ, ščo poxod́at́ z xorvatśkoho ta oposeredkovano poĺśkoho pravopysiv. Literoju đ u xorvatśkij abetci poznačajet́śa zvuk blyźkyj do джь (дьжь), a ƶ inkoly vykorystovujet́śa u poĺśkij movi jak aĺternatyvna forma zapysu litery ż, ščo poznačaje zvuk ж. Lesivka zastosovuje ci litery dĺa zapysu deščo inšyx zvukiv — afrykativ дж ta дз vidpovidno

  Poxođenńa: zarubka — poznačka, ščo zroblena sokyroju, nožem čy inšym znaŕadd́am

• ski̇pka (štryx, tri̇ska, pol. kreska, čeśk. čárka, anhl. acute accent) uspadkovana vid poĺśkoho pravopysu dĺa mjakšenńa (palatalizaciji) pryholosnyx. Lesivka dozvoĺaje vykorystanńa skipky nad holosnymy u jakosti poznačky naholosu, jak narazi včyńajet́śa u kyrylyčnomu pravopysi, ale pry počatkovomu navčanni varto ćoho unykaty, natomist́ vkazujučy misce naholosu u slovi koĺorom vidpovidnoji litery. Cej diakrytyk ne utvoŕuje okremyx liter, otže litery zi skipkoju ne vxod́at́ do skladu abetky

  Poxođenńa: skipka (abo triska) — toneńkyj šmatok suxoho dereva

Suspiĺna dumka

Pid čas rozrobky projektu do uvahy bralyśa rezuĺtaty opytuvanńa z sajtu http://latynka.tak.today/opytuvannja/ (narazi nedostupno)

Stanom na moment napysanńa ćoho tekstu (5.01.2019), pidsumky buly nastupnymy:

• Jak poznačaty šypĺači (ч, ш, ж) v ukrajinśkij latynci?
  • u opytuvanni vźaly učast́ 3474 osoby
  • z rezuĺtatom 59,6% peremih variant: č, š, ž
    • ✔ Pryjńato
• Ukrajinśka latynka maje buty…
  • u opytuvanni vźaly učast́ 1988 osib
  • z rezuĺtatom 65,3% peremih variant: z diakrytyčnymy znakamy
    • ✔ Pryjńato
• Jakščo Vy za diakrytyčni znaky, to jak bahato jix slid vykorystovuvaty?
  • u opytuvanni vźaly učast́ 1598 osib
  • z rezuĺtatom 52,6% peremih variant: tiĺky dĺa poznačenńa šypĺačyx i mjakyx zvukiv
    • ✔ Pryjńato
• Jak poznačaty latynkoju pomjakšenńa pryholosnyx pered nastupnym pryholosnym ta naprykinci slova (de v kyrylyci mjakyj znak)?
  • u opytuvanni vźaly učast́ 1747 osib
  • z rezuĺtatom 51,6% peremih variant: diakrytyčnymy znakamy
    • ✔ Pryjńato
• Jak poznačaty pomjakšenńa pryholosnyx pered nastupnym holosnym, krim «і»?
  • u opytuvanni vźaly učast́ 1272 osoby
  • z rezuĺtatom 29,8% peremih variant: diakrytyčnymy znakamy dĺa pryholosnyx
    • ✔ Pryjńato
• Jak peredavaty latynkoju Г, Ґ ?
  • u opytuvanni vźaly učast́ 1967 osib
  • z rezuĺtatom 62,2% peremih variant: Г - H; Ґ - G
    • ✔ Pryjńato
• Jak peredavaty latynkoju Х?
  • u opytuvanni vźaly učast́ 2027 osib
  • z rezuĺtatom 27,8% peremih variant: H
    • ❌ Vidxyleno: superečyt́ rezuĺtatu poperedńoho opytuvanńa. Buv obranyj najblyžčyj variant, ščo ne vykorystovuje dihrafy: X (z rezuĺtatom 20,6%)